Synagóga v Ľubotice (Kelemeš) – miestna časť Šarišské Lúky, (Šebeš), Bardejovská ulica č. 57, Ľubotice

Strategická poloha obce na obchodnej ceste medzi Budínom – Miškolcom – Košicami – Prešovom – Bardejovom až do Krakova poskytovala v minulosti v tejto obci pomerne nemalú zastávku pre obchodníkov a rôznych ďalších furmanov s vozmi. V minulosti sa tak prímestské obce využívali zväčšia ako stajne. Tie po väčšine vlastnili židia, spolu s hostincami a obchodmi. A z tohto dôvodu je pravdepodobné, že v tejto 2 km vzdialenej obci pri Prešove bývali židia ešte pred 18. storočím. Židia tak v obci mali postavenú pomerne skoro synagógu alebo na liturgické účely využívali jeden z drevených súkromných domov. Avšak podľa počtu židov z roku 1787 to to bola veľká modlitebňa a zriadený rabinát, keď v Šarišských Lukách a jej okolí združovala až 758 židov. Súčasná synagóga bola postavená v barokovo-klasistickom štýle s pozdĺžnym blokovým pôdorysom v roku 1833, čo dokazuje aj mramorová tabula umiestnená pôvodne na almemore.  Synagóga má rozmery 19,8 (20)m x 8,3 (9)m. Vchod do synagógy je zo západu. Synagóga do roku 1996 slúžila ako sklad. Avšak po dohode medzi ŽNO a Gréckokatolíckym biskupstvom a komplexnej rekonštrukcii slúži v súčasnosti objekt synagógy ako gréckokatolícka cerkov (chrám) sv. proroka Izaiáša. Pôvodný objekt synagógy je už od roku 1963 zapísaný Ústredného zoznamu pamiatkového fondu.

Typológia synagógy: synagóga kombinovaného typu väčšieho meštiackeho domu s prvkami empirizmu.

Hlavní rabíni: Mozes Fränkel, Aron Deutsch žiak Chatama Sotera, Markus (Mordechaj) Broda, Juda Lev Jules, Samuel Gottlieb, Menachem Klein, Leopold Abrahám Feldbrandt + Abrahám Eichler.

ŽNO Ľubotice (Kelemeš) – miestna časť Šarišské Lúky, (Šebeš)

Pravdepodobne jedno z prvých pôvodných židovských osídlení kočovných obchodníkov z blízkej Haliče, ktorí sa neskôr začali usadzovať aj na tomto mieste z dôvodu strategickej blízkosti Prešova a obchodnej cesty spájajúcej Krakov s Budapešťou. Preto je pravdepodobné, že z dostupných materiálov je už začiatkom 18. storočia je založená ŽNO a následne značný počet židovských prisťahovalcov pokračoval aj koncom 18. storočia. Táto obec sa stala a bola po dlhé roky kultúrnym a duchovným centrom židovskej obce v celej vtedajšej Šarišskej stolici. V druhej polovici 18. storočia je už aj zriadený rabinát, pod ktorý patrí aj Solivar. Najväčší počet členov židovská obec dosahovala v druhej polovici 19. storočia. Po zrušení zákazu sídlenia v kráľovských mestách sa značná časť židov presťahovala do Prešova. Prisťahovalci zo Šarišských Lúk sa stali zakladateľmi ŽNO v Prešove. Od marca do apríla v roku 1942 boli skoro všetci židia postupne deportovaní do koncentračných táborov a následne tak ŽNO zanikla.

GWŻ Ľubotice (Kelemeš) – miejska dzielnica Šarišské Lúky, (Šebeš) 

Šarišské Lúky – to prawdopodobnie jedno z pierwszych miejsc – miejscowości – gdzie osiedlali się wędrowni żydowscy kupcy, którzy pochodzili z niedalekiego Halicza. W tym miejscu – miejscowości, w późniejszym okresie ci wędrowni żydowscy kupcy zaczęli się osiedlać na stałe, albowiem Šarišské Lúky – ze względu na swoje strategiczne dogodne położenie niedaleko zarówno Prešova jak i handlowej trasy, łączącej Kraków z Budapesztem – były odpowiednim miejscem dla powstania żydowskiej gminy wyznaniowej. Nic więc dziwnego, że już na początku XVIII wieku powstała tamże żydowska gmina wyznaniowa, a o tym wydarzeniu wspominają dostępne nam dokumenty z tamtej epoki…Co więcej – do końca XVIII wieku rosła liczba żydowskich przybyszów, którzy osiedlali się właśnie w miejscowości Šarišské Lúky. Dlatego też  Šarišské Lúky w niedługim czasie stały się przez długie lata ośrodkiem żydowskiego kulturalnego i duchownego życia w całym regionie Šariš – którego centrum była Šarišská stolica – czyli siedziba regionu Šariš. W drugiej połowie XVIII wieku w miejscowości Šarišské Lúky zostaje utworzony rabinat, który ze względu na swoje kompetencje prawne ma również pod swoją opieką żydowską gminę wyznaniową w miejscowości Solivar. W drugiej połowie XIX wieku żydowska gmina wyznaniowa Šarišské Lúky miała najliczniejszą liczbę swojich członków. Po zniesieniu wszystkich dyskryminujących restrykcji, które zakazywały ludności żydowskiej osiedlanie w miastach królewskich, część Żydów z miejscowości Šarišské Lúky przesiedliła się do niedalekiego Prešova. To właśnie ci przybysze z miejscowości  Šarišské Lúky, zakładają w Prešove  żydowską gminę wyznaniową. W czasie drugiej wojny światowej, w okresie marzec – kwiecień 1942 mają miejsce deportacje wszystkich rodzin żydowskich z miejscowości    Šarišské Lúky do obozów koncentracyjnych a co za tym idzie żydowska gmina wyznaniowa w Šarišské Lúky przestaje istnieć.